الف - از سفر و نوستالژي تا رنگ و فرهنگ

راهنمای کتاب/ «لاو هات»؛ عبدالجبار کاکایی؛ نیستان

«لاو هات»
نويسنده: عبدالجبار کاکایی
ناشر: نیستان، 1395 چاپ اول
154صفحه، 8000تومان

شما می‌توانید کتاب «لاو هات» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب خرید کنید.

****

لاو هات مجموعه 32 يادداشت عبدالجبار كاكايي شاعر شناخته شده و مطرح معاصر است كه از يك عبارت كردي گویا به معناي سيل آمد، الهام گرفته و همچنين عنوان يكي از يادداشت هاي كتاب اوست. در نگاه اول كاكايي از صنعت شعري جناس استفاده كرده است. براي مخاطبان اثر كه با كلام كردي آشنايي ندارند، اين برداشت به وجود مي آيد كه عنوان كتاب، عبارتي بيگانه شايد به تعبيري عشق و زندگي به شدت آتشين است. البته بايد گفت كه اين تعبير هم پربيراه نيست و در لحظه لحظه يادداشت هاي كاكايي موج مي زند.

     يادداشت هاي كاكايي از سفرهايش به اقصاء نقاط جهان از هند و ديگر كشورها حكايت دارد. در اين ميان، تماشاي فرهنگ و تاريخي با وسعت و گستره دوستاني ارزشمند و سرقفلي دار، خالي از لطف نيست. دوستان عمدتاً گرمابه و گلستان نويسنده چون: علي هوشمند، سعيد بيابانكي، محمود اكرامي، قزوه، عبدالملكيان، گرمارودي، اميرخاني، سهيل محمودي، مجتبي رحماندوست، ناصر فيض، زنده ياد قيصر امين پور و ديگران.

     تماشاي شيوا، برهما و ويشنو، توأم با مكاشفه و مرور يك سرزمين كه بي ربط و پيوند با فرهنگ و تاريخ و ادب ايرانيان نيست. ابنيه تاريخي هند كه حاصل معماري مغول زاده هايي است و به مرور و رفته رفته با معماري شكوهمند عصر صفوي درهم آميخته و در تاج محل، نمايشي از از اين آميختگي به چشم مي آيد.

     شيوه نگارش يادداشت هاي كاكايي در لاو هات، با بهره گيري از تضادها براي رسيدن از هرج و مرجي در ظاهر به آرامشي باطني است؛ آنجا كه مي نويسد: «... شام تند هندي را آهسته خورديم ... موج به ساحل مي زد و برمي گشت دست خالي». يا آنجا كه خوانندگان را آن چنان مسحور نثرنويسي ناب و سرشار خود مي كند كه مي پندارند مرزي ميان نظم و نثر كاكايي، نمي توان پيدا كرد؛ ترجيع بندهايي به شدت بامسما؛ اينترنشنال گست هاوس يونيورسيتي كه عجب اسم آبادي دارد اين مهمان سرا!. كاكايي در اين سيروسلوك به آفريقا هم مي رسند؛ يعني سير و سلوكي از بندر دمام عربستان تا باند كهنه فرودگاه خارطوم پايتخت سودان. پس از آن هم كاكايي دنبال نوعي آرامش است كه در مسير يادداشت هايش به جستجوي آن مي گردد. پلي بين سنت و تجدد و سوابق مبارزاتي كه شامل دو كشيده و يك تيپ پا و چهار فحش پاسبان شهر است و ديگر هيچ و او كه جلدش درآمد تا به قول خودش شاعر شود.

     همچنين، كاكايي نوستالژي هاي زيادي از زادگاهش، ايلام دارد كه در لاو هات به آنها اشاره كرده است؛ يادي از يك همشهري، زنده ياد قيصر امين پور كه چه زود از ميان ما رفت و به جرگه ديگر زنده‌يادان چون: سلمان هراتي و حسيني پيوست.

     ... و باز هم سفر؛ اين بار به دمشق كه كاكايي آنجا را نسخه چرك نويس بغداد و خواب آشفته بيروت است. دمشق ميدان بخشي از ديدگاه هاي سياسي كاكايي است، چرا كه به زعم او تبديل به ميداني براي يك جنگ كوچك جهاني شده است.

     در هر حال بايد گفت كه لاو هات كتاب كوچك و كم حجمي به نظر مي رسد كه بستر و دريچه بسيار بزرگي به دنياي گسترده و جذاب عبدالجبار كاكايي بزرگوار گشوده است. دنيا و ديدگاهي فراروي مخاطبان تا آنان را از خوان دانش، ذوق و تجربه سرشار يك شاعر و نويسنده ارزشمند، سير و سيراب سازد.

     همچنين، تجربه گرانبهاي كاكايي در يادداشت نويسي، وقايع نگاري و ضمن آن، اتفاقاتي كه پيرامونش و يا در سفر و حضر براي او و دوستان متفكرش رخ نموده، تجربه بسيار خوبي است كه مي تواند علاوه بر آشناسازي خوانندگان اين اثر با نگرش و جهان بيني شاعر و نويسنده، به بسياري از دغدغه هاي مشترك آنان در برخورد و تعامل با رويدادهاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي، هنري و ادبي پاسخ دهد.

     لذا بايد گفت اين دغدغه هاي كه در جريان، گذر و دگرگوني هاي روزگار، پديد آمده، مي تواند ديدگاه ها و نقطه نظرهاي متنوع و گاه كاملاً متفاوت از يكديگر را با مخاطبان عبدالجبار كاكايي به عنوان نويسنده و شاعري صاحب سبك و امضا، به اشتراك گذاشته و آنان را در اين خصوص به انديشه و تأمل وادتر كند.

همچنين، مطالعه نقطه نظرهاي كاكايي پيرامون شعرايي چون: خيام و يا متفكران نام آشناي غير ايراني چون سر ادروارد فيتز جرالد خالي از لطف نيست. چرا كه علي رغم تلاش هاي ستودني افرادي چون فيتز جرالد در عرصه معرفي زبان و ادبيات فارسي و آثار بزرگ مردي چون خيام به جهانيان، براي مخاطب ايراني به طور عام و مخاطب امروزي به طور خاص، كمتر شناخته شده است. لذا فرصت مطالعه يادداشت هاي كاكايي، مي تواند ارزش ادبي آثاري چون لاو هات را به بيش از يك مجموعه يادداشت، ارتقا بخشيده و بدعت و فتح بابي مبارك در اين عرصه براي نوشتن مجموعه ديدگاه هاي نويسندگان و ديگر شاعران معاصر باشد تا چنين گنجينه هايي از انديشه، در زواياي ناپيداي عرصه ادب و فرهنگ اين سرزمين، به فراموشي سپرده نشوند.