راهنمای کتاب/ «ملکوت در غبار» (یک گفتگوی بلند با آدونیس)؛ صقر ابوفخر؛ ترجمه محمد جواهر کلام؛ نشر مروارید

آزادی و رویا

بخش فرهنگی الف، 4 آبان 93

4 آبان 1393 ساعت 11:19


ملکوت در غبار
(یک گفتگوی بلند با آدونیس)
نویسنده: صقر ابوفخر
ترجمه : محمد جواهر کلام
ناشر : مروارید، چاپ دوم ۱۳۹۳
۱۸۷ صفحه، ۱۰۰۰۰ تومان

فروشگاه اینترنتی شهر کتاب، این کتاب را تا یک هفته پس از معرفی، با ۱۰% تخفیف ویژه عرضه می‌کند، در صورت تمایل اینجا کلیک کنید.

****

نامش را از اسطوره‎های یونان باستان وام گرفته، که نماد طبیعت و تجدید حیات سالانه است. در این اساطیر آدونیس که کشته می‌شود، از خونش شقایق روییده و آفرودیت را غم فرامی‌گیرد. این نام در اسطوره‌های فینيقي نیز به ققنوس معروف است.

علي احمد سعيد با این نام، آدونیس، به شهرتی جهانی دست‌یافته و در کسوت یکی از مهم‌ترین شاعران و روشنفکران عرب‌زبان، در سال‎های اخیر همواره‎ به‌عنوان یکی از بخت‎های اصلی جایزه نوبل مطرح بوده، اما نهایتا از کسب آن بازمانده است. با این‌حال جوایز بسیاری را از آن خود کرده است؛ همانند: جایزه‌ی ماکس ژاکوب و جایزه‌ی بیورنسون (در نروژ) و جایزه گوته و جایزه آزادی بیان در سال ۲۰۰۷.

بعد از نزار قبانی، به عنوان یکی از آغازگران جنبش‌های نو و سنت ستیز شعر عرب، آدونیس از جمله شاعرانی‎ست که سهمی ویژه در دگرگونی شعر عرب (به‌ویژه از منظر زبانی) و جایگزین ساختن رویکردهای جدید داشته است. تسلط بر زبان فرانسه، بستر مساعدی برای آشنایی او با شعرای نوگرای فرانسوی‌زبان بود که از آن‌ها تأثیر فراوان گرفته است. آثار آدونیس از زمره اشعاری‌ست که شور و شعور را توأمان در خود دارد و از این منظر جریان اندیشه در شعر او نمودی بارز داشته است.

باوجود شهرت بسیارش در جهان عرب، در ایران کمی دیر به علاقه‌مندان فارسی‌زبان معرفی شد. دکتر شفیعی کدکنی با کتاب «از اعماق کلمات» (شعر معاصر عرب) در سال ۱۳۵۹ (نشر توس)، برای نخستین بار ایرانیان را با این شاعر بزرگ عرب‌زبان آشنا کرد (البته با متنی کوتاه، در حدود ۱۲-۱۰ صفحه از  کل کتاب). سرانجام  هفده سال بعد، زمانی‌که آدونیس شصت‌وهفت ساله شده بود، دو کتابِ «پیش درآمدی بر شعر عربی» و «ترانه‌های مهیار دمشقی»، توسط کاظم برگ نیسی به زبان فارسی درآمد. در آذرماه ۱۳۸۴  آدونیس  سفری به ایران داشت و جلسات سخنرانی و شعرخوانی برگزار کرد.

«ملکوت در غبار» حاصل گفت‌و‌گوی بلند «صقر ابوفخر»، منتقد و روزنامه‌نگار عرب با چنین شاعری‌ست؛ کسی که در هشتادوچهارسالگی (متولد ۱۹۳۰) ، هنوز جایگاه خود را به‌عنوان معتبرترین شاعر عربِ حال حاضر، حفظ کرده است.

ملکوت در غبار به همت نشر مروارید منتشر شده  و توسط محمد جواهر‌کلام به فارسی درآمده است. ترجمه کتاب روان، خواندنی و متناسب با گفتار شاعرانه آدونیس، جذاب از کار درآمده است.

این گفتگوی بلند، با توجه به خط و خطوط اصلی صحبت‌های به میان آمده، به یازده بخش تقسیم شده و تقریباً با یک منطق زمانی از کودکی این شاعر شروع شده و به جلو می‌رود. آدونیس در این کتاب به بیان زندگی و همچنین دغدغه‌های فکری‌اش در مقاطع زمانی مختلف می‌پردازد. خواننده در طول این گفتگو مروری دارد بر خاطرات، احوال و آرای این شاعر مطرح سوری. البته در این گفتگو تنها به خاطره‌گویی بسنده نشده؛ بلکه حاوی گزارشی دست اول از وضع فرهنگ در جامعه عرب است.

جنبش نوزایی عرب، مدرنیسم در شعر، عرفان و سورئالیسم و مرگ شعر، روشنفکری جهان اسلام، ماجرای اسرائیل و فلسطین، سکولاریسم و دین و... از جمله مباحثی‌ست که آدونیس در این کتاب بدانها پرداخته است.

فصل آخر کتاب شامل  سرمقاله‌ شماره‌های آغازین مجله المواقف است که به قلم آدونیس نوشته شده است. او انتشار این مجله را از سال ۱۹۶۸ آغاز کرد که تا سال ۱۹۹۳ ادامه یافت. علاوه بر سرمقاله‌های سه شماره نخست این مجله، در ادامه نوشته‌ای معروف از آدونیس با نام «بیانیه مدرنیته» منتشرشده است.  پایان‌بخش کتاب نیز شرح‌حالی از آدونیس، به همراه کتابشناسی آثار اوست.

آدونیس شاعر بزرگی‌ست، در میان علاقه‌مندان شعر عرب، ستایش‌کنندگان فراوانی دارد؛ اما گفتگوکننده در این کتاب، گاه به ورطه اغراق افتاده و ستایش‌های بی‌حدواندازه‌ای از او می‌کند: «چهره‌اش کودک گونه و شعرش پیامبرگونه است...به قدیسی بَربَر؛ پیامبری مطرود و خدایی خلع شده می‌ماند.» صرف‌نظر از این بخش‌ها که مترجم به گفته خود، با ملال خاطر ترجمه کرده؛ کتاب حاضر اثری‌ست خواندنی. نه‌ فقط به دلیل اطلاعات دست اولی که درباره یکی از مهم‌ترین شاعران عرب‌زبان در آن ارائه شده، و یا آنچه درباره شعر عرب و تغییر و تحولات آن در گذر زمان مطرح می‌شود؛ زیرا این کتاب دربرگیرنده نظرات تأمل‌برانگیز یکی از اندیشمندان و روشنفکران مطرح عرب درباره مسائل مبتلابه این کشورهاست؛ حتی مسئله فلسطین و اسراییل که درواقع مشکل همه اعراب با اسراییل است. علاوه براین جالب است اشاره کنیم آدونیس صاحب یکی مناقشه‌برانگیزترین دیدگاه‌ها درباره جوامع عربی‌ست که به مذاق سیاست‌مردان بسیاری خوش نیامده است.


کد مطلب: 246723

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcb50b5frhbazp.uiur.html?246723

الف
  http://alef.ir