پیشنهاد کتاب/ «بعد از نقد نو»؛ فرانک لنتریچی؛ ترجمه مشیت علایی؛ مینوی خرد

خروج از بن‌بست

بخش فرهنگی الف؛ 19 آبان 1395

19 آبان 1395 ساعت 22:15


«بعد از نقد نو»
نویسنده: فرانک لنتریچیا
ترجمه: مشیت علایی
ناشر: مینوی خرد، چاپ دوم 1393
456 صفحه ، 27000تومان

شما می‌توانید کتاب «بعد از نقد نو» را تا یک هفته پس از معرفی با ۱۰ درصد تخفیف از فروشگاه اینترنتی شهر کتاب آنلاین خرید کنید.
 
*****
 
می گویند در ترجمه یک اثر مترجم خوب باید به گونه ای عمل کند که فقط خود اثر و نویسنده اش دیده شوند، بدون اینکه خواننده احساس کند مترجمی وجود داشته، انگار از همان ابتدا به همین زبان  نوشته شده بوده است. چنین مترجمی شاید در دنیای متن دیده نشود، اما به طور حتم در دنیای بیرون متن، خوب دیده خواهد شد و مورد تقدیر قرار خواهد گرفت.

اینبار برخلاف سنت معمول قصد داریم به جای خود اثر و نویسنده اش از مترجم آن شروع کنیم؛  «بعد از نقد نو» اثر فرانک لنتریچیا کتابی است که به همت نشر مینوی خرد با ترجمه دکتر مشیت علایی به بازار آمده است؛ مترجم، ویراستار و منتقد ادبی. مشیت علایی به عنوان ویراستار، در اثری که برگزیده کتاب سال بوده همکاری داشته است؛ در قامت منتقد ادبی صاحب چند تالیف است و از همه مهمتر جزو یکی از 2000 منتقد ادبی برجسته جهان در قرن بیستم به انتخاب دانشگاه بوده است و نهایتا به عنوان مترجم نیز توانسته جزو چهره های مورد تقدیر قرارگرفته درجایزه کتاب سال باشد و از قضا این یکی به خاطر ترجمه همین کتاب، یعنی بعد از نقد نو بوده است؛ کتابی که ترجمه اش ابتدا جایزه کتاب فصل را گرفت و بعد در جایزه کتاب سال شایسته تقدیر شد.
تا اینجا ما با کتابی طرف هستیم که مترجمی شایسته و آشنا به بحث داشته که آن را به شکلی ستودنی به فارسی برگردانده است. اما  خود «بعد از نقد نو» چگونه کتابی است و از چه سخن می گوید؟

 «بعد از نقد نو» نوشته فرانک لنتریچیا در سال 1982 در امریکا منتشر شد و نزدیک  به سی و پنج سال از انتشار آن می‌گذرد، اما هنوز یکی از شاخص‌ترین کتابها در حوزه نقد و نظریه ادبی محسوب می شود، کتابی ممتاز که به مقطعی مهم از تاریخ نقد ادبی می پردازد. اگر سروکارتان به کتاب ارزشمند و هشت جلدی تاریخ نقد جدید افتاده باشد دیده اید که رنه ولک نویسنده آن کتاب بحث خود را تا ابتدای دهه پنجاه میلادی پی گرفته است. به این ترتیب فرانک لنتریچیا به شکلی ناخودآگاه کتاب خود را دقیقا از نقطه پایان جلد هشتم تاریخ نقد جدید آغاز می کند و به لحاظ زمانی سال‌هاي آغازین دهه پنجاه تا سالهای پایانی دهه هفتاد را در بر می گیرد.

جریان «نقد نو» جریان بسیار قدرتمندی بود و تا دهه 70 میلادی در کشورهای آنگلوساکسون رواج داشت.  کتاب «بعد از نقد نو» چنان که از نام آن نیز پیداست جریان  نظريه پردازی در حوزه نقد ادبی را در امريكا ، بعد از زوال محبوبیت نقد نو که یکی از فرزندان فرمالیسم در نقد بود مورد توجه قرار می دهد و به  ارزيابي  و بررسي عوامل متعددي می پردازد كه تفكر آن روزگار در باب ادبيات و نقد ادبي را شكل می دادند. البته لنتریچیا از بررسی و تبیین جریان «نقد نو»  نیز غافل نشده و ثابت می‌کند که جریان‌های پس از نقد نو، نیز از آن ملهم بوده‌اند.

اما حقیقتا قصد این نویسنده نوشتن جلد نهم تاریخ نقد جدید نبوده بلکه بیشتر ناشی از رویکرد منتقدانه و مخالفتی بوده که او نسبت به  نقد نو و جریان‌های پس از نقد نو داشته است چرا که او عقیده داشت در نقد نو و نقد فرمالیستی،  تاثیر تاریخ بر ادبیات نادیده گرفته می شود. نقد نو به عنوان زیر مجموعه نقد فرمالیستی حاصل رویکردی بود که  ادبیات را مقوله‌ای منفک از تاریخ و سیاست محسوب می کردند و فرانک لنتریچیا باور داشت این روشی اشتباه است، بنابراین برای نشان دادن این مهم به نوشتن کتاب حاضر پرداخت. بر این اساس پر بیراه نیست اگر بگوییم شأن نزول این کتاب مهمترین ویژگی آن را تشکیل می دهد. چرا که نویسنده کتاب به تعریف و تبیین نقد نو و نقد فرمالیستی بسنده نکرده، بلکه وزن اصلی کتاب را به نقد و بررسی آنها اختصاص داده است و ضعف و قوت های شان را پیش روی خواننده کتاب قرار می دهد که در میان کتابهای ترجمه شده به فارسی کمتر منبع مشابهی می توان یافت.

کتاب از دو بخش دارد. بخش نخست: مضامین انتقادی 1957 ـ 1977، از پنج فصل با عناوین زیر تشکیل شده است: «جایگاه تحلیل نقد نورتروپ فرای»؛ «روایت‌هایی از اگزیستانسیالیسم»؛ «روایت‌های پدیدارشناسی»؛ «ساختارگرایی: گشودن تاریخ و خواننده» و «تاریخ یا مغاک: پساساختارگرایی»
 
در این بخش نویسنده کوشیده با ارجاع به گذشته بستری را فراهم سازد که خاستگاه‌های نظری بحث نقد جدید در آمریکا  و نمایندگان تفکر انتقادی آن که در بخش دوم معرفی و مورد تحلیل قرار گرفته آشکار سازد. نورتروپ فرای، والاس استیونز، فرانک کرمود، ژان پل سارتر، ژرژ پوله، مارتین هایدگر، فردینان دو سوسور، رولان بارت، ژاک دریدا و میشل فوکو از جمله نامهایی هستند که دربخش نخست کتاب با آنها برخورد کرده و نظریات آنها را  که اغلب زمینه ساز اصطلاحات و مضامین مربوط به مباحث جدید نقد در آمریکا بوده‌اند، مورد بررسی قرار می دهد.

بخش دوم با عنوان  «چشم‌انداز نقد آمریکا: چهار چهرۀ شاخص» از چهار فصل زیر تشکیل شده است: «واپسین رمانتیسم: ماری کریگر»؛ «ا.د. هیرش: هرمنوتیک معصومیت»؛«پل دومان: بلاغت اقتدار»؛ «هرلد بلوم: روحیۀ انتقام». در این بخش چهار نظریه‌پرداز آمریکایی که به گمان لنتریچیا چهره های شاخص جریان تفکر انتقادی آمریکا محسوب می شود، به شکلی جداگانه هریک موضوع یک فصل از این بخش بوده‌اند. ماری کریگر، ای.دی. هیرش، پل دومان و هرلد بلوم  چهار نظریه پرداز  هستند که هریک به نوعی  در شکل گرفتن اندیشۀ انتقادی در این سرزمین نقش بسزایی داشته‌اند. آنها همۀ کار نقد را در سال‌های میانی تا پایانی دهۀ 1950 شروع کردند و هر یک موفق شدند طی دو دهۀ بعد به روش انتقادی تأثیرگذاری دست یافته، آثار مهمی نیز انتشار دهند.

پایان بخش کتاب پی گفتاری کوتاه است  که با نقل قولی از میشل فوکو آغاز می شود و به بررسی   دیدگاه های انتقادی در اندیشه میشل فوکو می پردازد. فرانک لنتریچیا در این صفحات که به نوعی در انتهای جمع بندی نهایی کتاب قرار گرفته است، از احتمال گسترش و فراگیر شدن اندیشه‌های فوکویی در حوزه‌  نقد ادبی خبر می دهد:« فوکو در نوشته های متاخر خود از اسناد دادن قدرت به یک گفتمان مسلط یا گفتمانی بر آشوبنده که فقط از آن شاعران و دیوانگان باشد امتناع می ورزد و با این کار تصویری از قدرت در  گفتمان بدست می دهد. که شاید نظریه‌ی انتقادی را از قلمرو و مباحث ابتر کنونی رهایی بخشد.»    

چنین دیدگاهی به روشنی نشان از باور به بن بست رسیدن نقد نو و ناکارآمدی خلف آن نقد فرمالیستی دارد. «بعد از نقد نو» کتابی است پرمایه و عمیق که با وجود ترجمه روان و شیوای آن نیازمند برخورداری از پیش زمینه هایی در زمینه سیر تاریخی نقد و نظریه ادبی است. از این منظر می توان آن را یک گزینه مناسب برای علاقمندان و دانشجویان حوزه های مرتبط با نقد و نظریه ادبی محسوب  کرد.
 
 
 


کد مطلب: 412269

آدرس مطلب: http://alef.ir/vdcb05ba9rhb85p.uiur.html?412269

الف
  http://alef.ir