الف - ترس فرانسه از ترامپ

ژان مارک ایرو، وزیر خارجه فرانسه در راس هياتي از مقامات ديپلماتيك و اقتصادي وارد ايران شد. اين اولین سفر یک مقام اروپايي به ايران بعد از روي كار آمدن دونالد ترامپ در آمريكا است.
در ادامه بر اساس دو محور روابط اقتصادی ایران و فرانسه بعد از برجام و سیاست منطقه ای ایران و نگاه کشورهای اروپایی و آمریکا به خاورمیانه، آینده روابط تهران و پاریس بررسی شده است.

تعاملات اقتصادی ایران و فرانسه در فضای پسابرجامی

دولت فرانسه بعد از اجرايي شدن توافق هسته اي، سرمايه گذاري هايی در حوزه خودروسازي و فروش هواپيما داشته است. بر این اساس خرید ۱۱۸ هواپیمای ایرباس به ارزش ۲۵ میلیارد دلار و نوسازی ایران خودرو با سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی پژو از جمله قراردادهای امضا شده بین ایران و فرانسه در بهمن ۹۴ و در جریان سفر روحانی به پاریس بود. در این راستا نخستین هواپیمای ایرباس خریداری شده ۲۳ دیماه در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشست. در سفر ایرو نيز هياتي از مقامات و تجار فرانسوی برای تحکیم روابط دو کشور به ایران آمده اند.

سایت رسمی وزارت امور خارجه فرانسه نیز هدف از سفر مارک ایرو را علاوه بر ملاقات با مقام‌های ایرانی، امضای توافق‌نامه‌هایی بین طرفین دانسته و از گسترش همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های آموزش و پژوهش خبر داده است.

مجید تخت روانچی، معاون وزارت خارجه هم به برخی از همکاری‌های اقتصادی بین ایران و فرانسه اشاره کرده و گفت: «به طور مثال بین پژو فرانسه و ایران خودرو توافقی صورت گرفت و در آینده نزدیکی محصول مشترک دو شرکت بیرون خواهد آمد».

شايد اگر بيراه نباشد که گفته شود فرانسه يكي از مهمترین كشورهايي بوده كه از فضای پسابرجامی ایران و غرب، نفع بسیاری برده است. این در حالی است که سفیر ایران در فرانسه اواخر هفته قبل گفته بود «احتیاط و نگرانی» بانک های بزرگ فرانسه از مجازات‌های احتمالی آمریکا مانع توسعه روابط اقتصادی دو کشور است.

همچنین در نشست خبری ظریف با همتای فرانسوی، ایرو درباره ترس بانک ها از انجام مبادله با ایران گفت: بانک های فرانسوی از مبادلات بانکی پرهیز کرده و بسیار محتاطانه عمل میکنند. برخی بانک های کوچک آمده اند و همین امر باعث شده پروژه ها از بن بست خارج شوند.

در واقع به نظر می رسد فعلاً ترس از ترامپ مانع گسترش جدی روابط اقتصادی دو کشور بخصوص در حوزه سرمایه گذاری های زیربنایی وطولانی مدت شده اما احتمالا در حوزه واردات و صادرات تعاملات طرفین افزایش خواهد یافت.

گفتنی است ترامپ در رقابت هاي انتخاباتي وعده داده بود توافق هسته اي با ايران، توافقي احمقانه بوده و در صورت به قدرت رسيدن آن را لغو و يا مورد بازنگري قرار خواهد داد.

بعد از پيروزي در انتخابات، ترامپ و ديگر مقامات دولت وي اگر چه از لغو برجام كوتاه آمدند اما خواهان اجراي برجام با خوانشي بسيار سخت گيرانه عليه ايران هستند. از سوی دیگر با يكدست شدن قدرت در آمريكا احتمال اينكه طرح هاي مختلف تحريمي علیه ایران به تصويب برسد افزايش يافته است.

اما كشورهاي اتحاديه اروپا در اين باره اذعان داشته اند كه برجام توافقي چند جانبه است كه به تائيد شوراي امنيت سازمان ملل نيز رسيده و از اين رو يك كشور به طور خودسرانه نمي تواند آن را كنار بگذارد. به نظر می رسد سفر وزیر خارجه فرانسه نیز در راستای اجرای کامل توافق هسته ای از سوی ایران و سیگنال به دولت جدید آمریکا برای بر هم نزدن توافق باشد.

سیاست منطقه ای مشترک اروپا و آمريكا در قبال ایران

البته سفر ژان مارک آیرو به ایران اهداف دیگری نیز داشته است. از جمله این اهداف می توان به درگیری ها در منطقه خاورمیانه به خصوص سوریه و سیاست منطقه ای فرانسه اشاره کرد. نکته مهم این است که آیرو قبل از ورود به ایران، در عربستان دیداری با مقامات آل سعود داشته است. ایرو در ریاض بر روابط راهبردی دو کشورو حمایت از کشورهای عربی تاکید داشته است.

پیش تر نیز ترزا می، نخست وزیر بریتانیا اگر چه از ماندگاري برجام صحبت كرده بود اما در سفر به كشورهاي عربي منطقه و آمريكا اذعان داشت كه اولویت بریتانیا اين است که نفوذ ایران در خاورمیانه کاهش يابد و لندن حتماً از متحدان خود در منطقه حمایت ‌کند تا «در مقابل تلاش‌های تهاجمی ایران برای ایجاد یک هلال نفوذ از تهران تا مدیترانه بایستند».
ترامپ نيز هميشه عنوان كرده كه آمريكا جنگ قدرت را در منطقه به ايران باخته و مي بايست با اعمال سياست هاي تقابلي و تهاجمي ايران را وادار به عقب نشيني در عراق، سوریه و یمن كرد.

در واقع به نظر می رسد افزایش تنش ها بین کشورهای خاورمیانه در راستای اهداف و منافع فرانسه، انگلیس و آمریکا می باشد تا بتوانند ضمن فروش انواع و اقسام تجهیزات و سلاح های جنگی، بازار و سرمایه های کشورهای عربی نیز در اختیار داشته باشند.

از این رو باید گفت اگر چه کشورهای مختلف اتحادیه اروپا با دونالد ترامپ اختلافاتی (نظیر احتمال روابط بیشتر بین روسیه وآمریکا، نپذیرفتن تعهدات آمريكا در سازمان ملل و ناتو) در ادامه خواهند داشت اما در دو موضوع به طور صریح توافق دارند؛ اول اینکه توافق هسته ای می بایست به صورت دقیق و کامل فارغ از تعهدات غربی ها بخصوص کارشکنی آمریکایی ها از سوی ایران اجرا شود. مورد دوم این است که تا حد امکان باید با سیاست منطقه ای ایران مقابله شود تا محور مقاومت و نیروهای مقاومت، قابلیت و توانایی ایفای نقش نداشته باشند.