الف - مقايسه صادرات نفت ايران از زمان دارسي تا ۱۳۸۹

مقايسه صادرات نفت ايران از زمان دارسي تا ۱۳۸۹

در ماه هاي گذشته ادعاهايي درباره ميزان صادرات نفت در دولت احمدي نژاد در محافل سياسي طرح شده بود.بر اساس اين ادعا نیمی از ارز حاصل از صادرات نفت خام از زمان دارسی (شروع استخراج) تا پایان سال 1389، در اختیار دولت فعلی بوده است.

براي ارزيابي درستي يا نادرستي اين ادعا، يك مركز پژوهشي ضمن مطالعه اي ميزان ارز در اختيار دولت از ابتداي پيروزي انقلاب تا سال 1389 را محاسبه كرده است.

جدول زير منابع حاصل از صادرات نفت خام را پس از انقلاب اسلامی نشان می‌دهد. برای آنکه ارقام سنوات و دوره‌های مختلف قابل مقایسه باشد باید ارزش این منابع را بر حسب ارزش ثابت دلار طی این دوره را به‌دست آورد. به این منظور با استفاده از روش‌های آماری نسبتی به‌دست آمده است که نشان می‌دهد ارزش هر دلار در سال‌های قبل از سال 2010 چند برابر ارزش هر دلار در سال 2010بوده است. در اين مطالعه به‌منظور محاسبه قیمت نفت سبک ایران تعدیل شده براساس ارزش دلار سال 2010 میلادی، ابتدا سری زمانی شاخص قیمت مصرف‌کننده آمریکا را بر شاخص قیمت مصرف‌کننده آمریکا در سال 2010 تقسیم شده و نسبتی به‌دست آمده که نشان می‌دهد ارزش هر دلار در سال‌های قبل از سال 2010 چند برابر ارزش هر دلار در سال 2010 بوده است. سپس قیمت نفت سبک ایران برحسب دلار را در نسبت مذکور ضرب شده. بدین‌ترتیب قیمت نفت سبک ایران تعدیل شده به‌دست ‌آمده. با ضرب صادرات نفت خام در قیمت فوق، صادرات نفت خام تعدیل شده به‌دست می‌آید. در اینجا فقط بر جنبه ارزی این منابع تأکید شده است. تورم داخلی و نرخ ارز طی این سال‌ها بر معادل ارزش ریالی اثر داشته‌اند و قدرت خرید داخلی این منابع را تحت‌ تأثیر قرار داده‌اند.

برمبنای ارزش دلار در سال 2010، منابع ارزی حاصل از صادرات نفت خام طی سال‌های 1359 تا 1389 در مجموع بالغ بر 970 میلیارد دلار بوده است. برحسب دوران دولت‌های مختلفی که زمام امور کشور را در دست داشته‌اند، در طول 31 سال گذشته هر کدام از دولت‌ها به ترتیب 1/25، 17/97، 19/53 و 37/4 درصد (براي دولت فعلي در 6۶ سال محاسبه شده است) کل منابع ارزی حاصل از نفت را در اختیار داشته‌اند (میانگین سالیانه منابع حاصل از نفت که در طی این دوره‌ها در اختیار هر دولت بوده است به‌ترتیب27، 22، 24 و 60 میلیارد دلار ـ ستون 11 جدول) بوده است.

جمعیت کشور نیز در طی سال‌های مزبور از 39/3 میلیون نفر به 74/7 میلیون نفر رسیده است. سرانه ارزش ثابت منابع حاصل از صادرات نفت خام در ستون 9 جدول 9 (و میانگین آن در ستون 13) محاسبه شده است.

همچنانكه جدول زير نشان مي دهد اين ادعا كه دولت فعلي به اندازه نيمي از ارزش صادرات كل نفت ايران از زمان دارسي تا كنون را در اختيار داشته كاملا نادرست است و بيشتر ادعايي سطحي و عوامانه محسوب مي شود تا ادعايي بر اساس مطالعه و كارشناسي.
اين مطالعه همچنين نشان ميدهد به‌طور متوسط در هريك از دولتهاي پس از انقلاب، سهم هر ایرانی از منابع حاصل از نفت پس از حذف اثر تورم و تغيير قدرت خريد دلار به‌ترتیب در دولت موسوي 608 دلار، هاشمي384 دلار، خاتمي 364دلار و در دولت احمدي نژاد 840 دلار بوده است.