الف - مسئله توتال - نسخه قابل چاپ

✅سرانجام بعد از کش و قوس فراوان نخستین قرارداد نسل IPC با کمپانی توتال منعقد شد و لابد باید به مقامات محترم وزارت نفت تبریک گفت. عرض می کنم " لابد" چون نه آن هواداران شادمان که امروز تیتر " بفرمایید گلابی برجام" و نه مخالفان که آن را "بازگشت به قبل از ملی شدن صنعت نفت" می دانند اصلا قرارداد را ندیده اند . همه چیز محرمانه و در خفا با داده های رسانه ای بسیار ناقص و تحلیل های ناقص تر برگزار شده است.

✅مجددا استدلال برای این پنهان کاری آن است که اساسا قراردادهای نفتی از خوف رقبا محرمانه هستند و باز پاسخ این است که همین حالا با یک سرچ مختصر در اینترنت به راحتی اطلاعاتی واضح-به مراتب واضح تر اطلاع رسانه ای قطره چکانی در ایران- از قرارداد های موازی و دیگر توتال در کشورهای دیگر مثلا سنگال در دردسترس است. مجددا پیشنهاد می شود اگر واقعا امکان نشر قرارداد نیست، یک فکت شیت از آن در دسترس عموم قرار گیرد. کل پرونده هسته ای ایران با یک "دست بلند کردن "محرمانه شروع شد.

✅در این فضای عجیب رسانه ای درباره چیزی که نمیدانیم چیست بعضی تحلیل ها برای پیروزی سازی از این قرارداد بسیار اسباب تاسف است. مثلا مطلبی که جناب تاج زاده امروز از خبرنگاری ظاهرا بی اطلاع از روندهای تحریمی باز نشر کرده اند به شدت باعث تعجب است. در این مطلب با مقایسه قرارداد فعلی توتال با قرارداد منعقده در دوران محمد خاتمی از پیروزی دیپلماسی بر تحریم های یکجانبه گفته شده است و این که اکنون حسن روحانی با موفقیت بین اروپا و آمریکا شکاف انداخته است و توتال با سرمایه گذاری در بازار ایران یک ریسک یک میلیار دلاری کرده است و" وطنم پاره تنم!" .

✅اولا مبلغ یک میلیارد دلار مربوط به کل کنسرسیوم است و طبعا آورده توتال برابر با 510 میلیون دلار است. ثانیا اساسا ادامه تزریق آورده بعد از این مرحله مشروط است و اعلام این که قرارداردی 4.8 میلیاردی منعقد شده بیش از واقعی بودن، رسانه ای است. ثالثا در انتهای سال نود و پنج قراردادی برای فروش یکساله نفت خام با توتال بسته شده است که عملا تمام ریسکهای سرمایه گذاری توتال - از این رقم نسبتا کم 510 میلیون تا ارقام بزرگتر- را می پوشاند و توتال عملا یک ضمانت نقد نقد برای وقوع هر واقعه ای دارد. رابعا مجموع داده ها نشان می دهد که متاسفانه ایران ریسک اسنپ بک را به عهده گرفته است، بر این اساس حتی فراتر از تضمین نقدی بند قبل، عملا مسئولیت جبران خسارات هر نوع بازگشت تحریم ها به هر دلیل با ایران است ودر این فرآیند حتی در صورت اعمال تحریم های بسیار شدیدتر از 90 و 91، ریسک تعهدات مرتبط با اسنپ بک ما را وادار می کند کاملا یک جانبه تمام تعهدات خود در برجام را اجرا کنیم. خامسا اگر چه اسم تحریم های زمان محمد خاتمی ایسا بوده و اسم تحریم فعلی هم ایسا است. اما این کجا و آن کجا؟ از ان روز تا به حال ده ها لایه حقوقی به ایسا اضافه شده که به لحاظ جنس و نوع عمل کلا آن را تغییر ماهیت داده است. سادسا این تصور که با برجام تحریم های ثانویه برداشته شده است و ما بین آمریکا و اروپا فاصله انداخته ایم شاید برای رای آوردن خوب باشد اما هیچ جایش به واقعیت نمی برد. تمام تحریم های موجود هم ثانویه است- اس دی ان و یوترن دلار تنها دو نمونه از این تحریم هاست- هم اجرا و عدم اجرای آن نیاز به هیچ اجماع بین المللی ای ندارد.

✅می شود موارد فوق را نشنید و آن را به اسم گفتار مخالفینی که دستشان از قراردادهای چرب کوتاه شده است یا کاسبان تحریم دور انداخت. می شود گوش ها را گرفت که با صدای بلند کلمه" دلواپس" را داد زد، اما آیا این موضوع چیزی از حقیقت را تغییر می دهد؟

"اگر با استخراج گاز توسط توتال مخالفید بروید با ذغال گرم شوید"

✅بگذارید یکبار از دریچه رسانه های هوادار دولت از روزنامه ایران تا آمد نیوز به منتقدان قرارداد منعقده با توتال نگاه کنیم: "آدمهایی که با سرمایه گذاری خارجی مخالف هستند و چون به دنبال قراردادهای پرمنفعت نفتی و کاسبی خودشان هستند هیچ رقیب خارجی ای را بر نمی تابند. کسانی که منافع جیب خود را به منافع ملی شدیدا ترجیح می دهند . گاه و بیگاه از تولید ملی دم می زنند حال آن که اصلا توان مدیریت چنین پروژه ای در داخل وجود ندارد. نهایت آرزوی آن ها بازگشت تحریم ها و برگشتنشان به سر کاسبی پر سود تحریم است. آن ها آنقدر احمقند که نمی بینند قطر در حال بلعیدن منابع پارس جنوبی است و اصلا شاید از قطر پولکی هم گرفته باشند و آنقدر توریستند که نمی دانند تحریم ها با کشور چه کرده و همین قرارداد مهم چه نقشی در تحریم شکنی دارد. "

✅این تصویری است که برای مخاطبان محترم ارائه می شود و لابد تنها نتیجه ای که مخاطب می تواند بگیرد چیزی شبیه آن منطق رییس جمهور شیرین بیان مان است که درباب هواپیما فرمودند "اگر مخالف خرید هواپیمای نو هستید هواپیمای کهنه سوار شوید." مثلا از این زاویه باید به دلواپسان گفت "اگر با استخراج گاز مخالفید بروید با ذغال گرم شوید."

✅نگارنده تعداد فراوانی از انتقادات وارده به قرارداد با توتال را خوانده است و راستش هنوز اثری از مخالفت با سرمایه گذار خارجی یاحتی نفهمیدن سختی های تحریمی چنین قراردادی یا حتی تر نفی کلی هر قرارداد نفتی ای ندیده ام.

✅اشکالاتی که معمولا مطرح می شود موارد زیر است:

1-محرمانه بودن قرارداد:

معمولا در پاسخ این موضوع گفته می شود که قرارداد نفتی اساسا محرمانه است. حال آن که با یک گوگل کردن حجم وسیعی داده درباره قراردادهای توتال با دیگر کشورها قابل استحصال است و هیچ محرمانگی ویژه ای هم در کار نیست. واقعا هم اگر نشر قرارداد موجب مشکل است یک فکت شیت حداقلی همه ابهام ها را برطرف خواهد کرد و ضمنا به هواداران دولت امکان می دهد بدانند چه زحماتی در وزرات نفت کشیده شده تا از آن دفاع و تکریم کنند.

2-بلاتکلیفی ریسک بازگشت تحریم ها:

واقعیت این است که مسئله اسنپ بک مسئله ای بسیار مهم نه فقط در این قرارداد بلکه از بابت پایه گذاری عرف قراردادی با ایران تحت تحریم های ثانویه پسابرجامی است.

متاسفانه بررسی نگاه مدیران ارشد وزارت نفت به این موضوع ناامید کننده است. بعضی مدیران محترم این وزارت خانه هنوز بعد از یک سال گمان می کنند قراردادهای منعقده بعد از برجام مشمول ریسک بازگشت تحریم ها نیستند!!! در مقام مثال حد اطلاع مقام عالی محترم در همان حدود اخبار ساعت 21 شبکه اول است. یعنی دریغ از یک جستار اینترنتی.

طبعا با دانستن این حقایق ریسک اسنپ بک و نحوه نگاه به آن در این قرارداد بسیار مهم بود. به خصوص ان که از زاویه مالی و در چار چوب الزامات تحریمی آمریکا راه برای صفر کردن ریسک تحریمی هم برای ایران و هم برای فرانسه به شرط اتخاذ پیش بینی های لازم انقدر ها هم بسته نیست. یا به این ریسک توجه بایسته شده یا نشده. اگر نشده اعلام خط کلی در یک فکت شیت امکان حل مشکل را به متخصصان تحریمی خواهد داد و اگر شده باز هم اعلام خط کلی آن در یک فکت شیت یک چراغ بسیار پرنور برای تشویق دیگر سرمایه گذاران خارجی فراهم می کند.

3-بلاتکلیفی مخاطرات اخلاقی اطلاعات قرارداد:

واقعیت ان است که پیمانکار ایران و قطر در این پهنه قراردادی یک شرکت یعنی توتال است. این موضع ریسک سو استفاده از اطلاعات قرارداد را بسیار بالا می برد. بخصوص که این موضوع بی سابقه هم نیست و مجموعه ای از مخاطرات اخلاقی با همین توتال یا با شل قبلا وجود داشته. طبعا بخشی از قرار داد باید به این مخاطرات اختصاص داده شده باشد و منطقی است که همه ابعاد ان هم اعلام نشود. ولی وزیر محترم نفت وجود چنین مخاطره اخلاقی ای را اصلا غیر ممکن می داند و این اول همه نگرانی هاست.

✅هیچ کجای این سه موضوع اساسی نه بهانه است نه یک شبه مطرح شده است. از دیگر سو نه تنها موافقتی با تحریم ها در آن به چشم نمی خورد بلکه حاوی تلاش هایی برای فراخ تر کردن تنگنای تحریمی موجود هم هست. پاسخ به این دغدغه ها به نفع همه ایرانی هاست چه هوادار دولت باشند چه مخالف آن. پاسخ به این دغدغه ها از جنس شفافیت است نه طعنه و کنایه، نه گاز و ذغال.

منبع:كانال اقتصاد سياسى