پس از مطرح شدن اتهام اخير واشنگتن عليه ايران در مورد ترور سفير عربستان در آمريكا، باراك اوباما قول داد كه تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران را شديدتر كند.

شكي وجود ندارد كه تحريم‌هاي آمريكا و كشورهاي ديگر عليه ايران تا حدودي به ايران لطمه زده است. اين تحريم‌ها مانع از سرمايه‌گذاري شركتهاي بزرگي همچون شل و توتال در بخش نفت و گاز ايران شده است.

به ويژه در بخش گاز طبيعي ايران به تجهيزات و تخصص نياز دارد و ايران نمي تواند به تنهايي اينها را بدست آورد. ايران به دليل تحريم‌ها با انتقال پول در زمان فروش نفت مواجه است. خبرگزاري فرانسه اعلام كرده است كه ايران هر ساله براي حفظ پيشرفت‌هاي اقتصادي‌اش به ۱۰ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري خارجي نياز دارد. اگر تحريم‌ها نبود اقتصاد ايران مي توانست سريعتر گسترش يابد و حوزه نفت و گاز ايران توسعه بيشتري يابد اما در نهايت اين موضوع مهم است كه تحريم‌ها نمي‌تواند باعث تغيير نظام در ايران شود و يا ايران را به تغيير رفتار و اقداماتش متقاعد كند.

اولا اين تحريم‌ها محدود هستند. اين تحريم‌ها بر يكسري از بانكهاي ايران و ديگر شركتها و همچنين توانايي تعامل بانك‌هاي ايران با ديگر بانكهاي جهان تاثير مي گذارد. اين تحريم‌ها مانع از صادرات نفت ايران نمي‌شود. از آنجا كه ايران مي تواند آزادانه نفت خود را صادر كند، احتمالا در سال جاري ۱۰۰ ميليارد دلار بدست مي آورد چون بهاي نفت بالاست. اين درآمد عظيمي براي دولت ايران محسوب مي‌شود. ايران همچنين در سال جاري ۳۵ ميليارد دلار از صادرات غيرنفتي‌اش بودجه در اختيار مي‌گيرد.

با توجه به اينكه قدرتهای جهان تشنه انرژي هستند، بسيار بعيد است كه دولت اوباما بتواند طرح ممنوعيت صادرات نفت ايران را سازماندهي كند. با توجه به آسان بودن خريد و فروش نفت، هيچ كدام از طرح‌هاي آمريكا براي اعمال ممنوعيت در صادرات نفت ايران موفق نخواهد بود.

ثانيا، واشنگتن نمي تواند حمايت كشورهاي مهم را در اعمال تحريم ها عليه ايران بدست آورد چون عدم شراكت اين كشورها در امور اقتصادي با ايران بيشتر به آنها لطمه مي زند تا خود ايران. سطح روابط تجاري ايران و چين احتمالا در سال جاري به ۴۵ ميليارد دلار خواهد رسيد كه در مقايسه با سال گذشته رشد ۵۰ درصدي داشته است. دو كشور قصد دارند كه سطح تجاري را در كوتاه مدت به ۱۰۰ ميليارد دلار برسانند.

روسيه نيز به ايران در استخراج معادن و ديگر سرمايه گذاري‌ها كمك مي‌كند. ايران و تركيه يكساله ۱۱ ميليار دلار تجارت قانوني داشته‌اند كه اين رقم چند سال قبل پنج ميليارد دلار بود. در حاليكه آمريكا تلاش مي‌كند به هم پيمانانش براي اعمال سياستهاي سخت‌گيرانه تر فشار آورد، بعيد است فشار آمريكا به كشورهايي همچون تركيه براي اعمال سياستهاي سختگيرانه جواب دهد.

هند نيز روابط تجاري خود را با ايران به رغم تبليغات رسانه‌هاي غرب حفظ كرده است و اكنون اين كشور روابط با بانك مركزي ايران ايجاد كرده است. ايران همچنين يك شريك تجاري مهم عراق محسوب مي شود و سطح تجاري دو كشور در سال گذشته به ۱۰ ميليارد دلار رسيد. در عين حال با توجه به تنش ميان آمريكا و پاكستان در اين برهه زماني، برخي از مقامات پاكستان از دولت اين كشور خواسته‌اند تا سطح تجاري ميان اسلام آباد- تهران را افزايش دهد.

حدس من اين است كه يكي از دلايلي كه دولت اوباما اتهام ترور سفيرعربستان در آمريكا توسط ايران را مطرح كرده، اين است كه تصميم گرفته اين اتهام شكننده را در جهان مطرح كند تا به طور موجهي برخي از كشورها متقاعد شوند اقدامات و روابط تجاري‌شان را با ايران متوقف كنند. اوباما در رقابتي با زمان است تا اثبات كند تحريم‌ها در حال لطمه وارد كردن به ايران است اما تحريم‌ها عليه ايران تاثير زيادي نداشته است. اوباما زماني كه وارد كاخ سفيد شد گفت كه تنها راه تعامل با ايران ميز مذاكره است. او بايد در اين مسير حركت كند.

الف