پایگاه خبری الف 18 دی 1395 ساعت 5:00 http://alef.ir/vdcji8exmuqet8z.fsfu.html?432256 -------------------------------------------------- عنوان : لزوم توجه به بسترهای فرهنگی در اینترنت بخش تعاملی الف - حمید مقیمی -------------------------------------------------- متن : بارها عبارت ویکی لیکس را در رسانه ها به عنوان انتشار دهنده خبرهای پشت پرده شنیده ایم، ولی کمتر درباره خود دانشنامه اینترنتی ویکی پدیا (که نام ویکی لیکس هم از آن گرفته شده است) صحبت شده است. این دانشنامه هم اکنون با بیش از 41 میلیون صفحه و بیش از 120 هزار کاربر فعال، رشد فزاینده ای را تجربه می کند. این رسانه با وجود رسمیت نداشتن، مورد مراجعه بسیاری از کسانیست که به دنبال اطلاعاتی در مورد سوالات خود هستند. مثلا در یک ماه گذشته بیش از 68 میلیون بار صفحات فارسی ویکی پدیا توسط کاربران فارسی زبان اینترنت دیده شده است. گر چه عضویت و تولید محتوا یا اصلاح مقالات موجود در ویکی پدیا توسط هر شخصی از هر جای دنیا امکان پذیر بوده و ساده به نظر می رسد، ولی عملا افراد بالادستی هستند که می توانند متن را حذف، اصلاح یا تغییر را لغو یا صحفه ای را از محافظت کنند یعنی از هر گونه تغییری مصون نمایند. این افراد کسانی هستند که به صورت مداوم فعالیت خود را ادامه داده و با حمایت مدیران فعلی به تدریج به رده های بالاتر و در نهایت عنوان مدیر دست پیدا کرده اند. صورت مساله به ظاهر پیچیده نیست، ویکی پدیا هم با پیش بینی سیستم مدیریتی و هیات داوری تلاش کرده است تا مانع از سوء استفاده افراد و گروه ها برای تولید محتوای نامناسب، غلط یا جانبدارانه شود اما این رویه ها در زمانی که مقاصد سیاسی و مصالح گروهی مطرح باشد، به شدت توانایی خود را از دست می دهند. مخالفان و کینه توزان و فرصت طلبانی هستند که یا به قصد جلب کمک های مادی برخی سازمان های خارجی یا ایجاد و تثبیت فرهنگی ضد دینی یا انگیزهای شخصی و گروهی با استفاده از بسترهای موجود اینترنتی از جمله یوتیوب و ویکی پدیا دست به تولید محتوایی موافق با سلیقه خود می زنند. برای مثال نگاهی به منابع برخی صفحات ایجاد شده جهت دار نشان می دهد اغلب این منابع از سایت های بی نام و نشان یا شناخته شده ولی در مجموع مخالف و دارای نگاه ضدیت با نظام ایران هستند. سایت هایی که گاهی درصدند تا توجیهی برای دریافت کمک های مالی از موسسات اصطلاحا حقوق بشری یا دولت های مخالف و معاند پیدا کنند. براساس برخی گزارش های رسانه ای، دولت اسرائیل گروهی را از حدود یک دهه قبل با پرداخت پژوهانه ترغیب کرده تا چهره این رژیم را عادلانه و درست معرفی کنند، این در حالیست که کمتر توجهی در داخل کشور به این بسترهای اینترنتی می شود و دور نیست که هر کسی از اقصی نقاط دنیا بخواهد در مورد شخص یا کشور یا گروهی تحقیق کند، به این محل ها مراجعه نماید. وقتی هم که ما نباشیم، دیگرانی که لزوما دوست و خیرخواه ما نیستند، جا را پر خواهند کرد. نمی توان انکارکرد که انگیزه های سیاسی از یک طرف، وجود کانون های مخالفان سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به ویژه در خارج از کشور و کم توجهی نهادهای فرهنگ ساز و عدم فعالیت تولید کنندگان فرهنگ (نویسندگان، روزنامه نگاران، ادبا و محققان و ...)، عرصه تولید محتوا را به دست گروهی داده است که لزوما نه از نظر تخصص، نه احاطه به زبان فارسی از نظر نگارشی و نه میانه روی سیاسی، وضعیت روشن و قابل اتکایی ندارند. این امر موجب شده است تا بخش فارسی ویکی پدیا علیرغم وجود برخی افراد دلسوز و علاقه مند، محملی برای فعالیت گروههای مخالف فراهم کند. نگاهی گذرا به ادبیات حاکم بر برخی صفحات سیاسی و فرهنگی نشان می دهد که علیرغم تاکید موسسه ویکی پدیا بر بی طرفی، عملا لحن بیان مطالب به گونه ای انتخاب شده که مخالفت و شیطنت در آن به وضوح برای مخاطب روشن است. نویسنده یا ناظر یا مدیر می تواند از بین صدها و هزاران منبع اعم از مجلات، کتاب یا صفحات اینترنتی آنهایی را انتخاب کند که به سلیقه سیاسی وی نزدیک هستند. هم اکنون ویکی پدیای فارسی دارای 26 مدیر فعال است که براساس آمار خود ویکی پدیا، مثلا یکی از مدیران این مجموعه بالغ بر 11 هزار صفحه را حذف و نزدیک به 650 صفحه را محافظت (عدم اجازه تغییر) کرده است. در نهایت، باید از خودمان بپرسیم که چند ویدیو در یوتیوب، چند متن در ویکی پدیا، چند صفحه در فیس بوک و ... توسط مراکز فرهنگی ما تولید شده است؟ اگر برخی از این صفحات در ایران فیلتر هستند به معنی آن نیست که خارجی ها به عنوان منبع اطلاع رسانی از آنها استفاده نکنند.  کافیست نام ایران با فارسی یا انگلیسی را در یکی از این منابع اطلاع رسانی بنویسم و ببینم چند درصد مطالب، رسا، فاخر، زیبنده و شایسته کشور ماست. باید دید که در مدارس ما و در دانشگاه های ما، دانش آموزان و دانشجویانی که در سال های آینده، ابزارهای اطلاع رسانی باید یکی از وسایل مهم و پرکاربردشان باشد، چقدر برای تولید محتوا آموزش داده می شوند؟