پایگاه خبری الف 5 تير 1395 ساعت 12:22 http://alef.ir/vdciyqapvt1aqz2.cbct.html?366178 -------------------------------------------------- عنوان : آب، مدیریت و چالش های منابع آب زیرزمینی محمد بهنام رسولی، 5 تیر 95 -------------------------------------------------- متن : هر کدام از ما کم و بیش راجع به چالش های آب در جهان و ایران شنیده ایم. یکی از مهمترین ابعاد این بحران، بویژه در کشور ما، مسائل مربوط به آب زیرزمینی است. امروز (سوم تیرماه)، فرصت مناسبیست تا در این رابطه بیشتر بدانیم. شاید پنج دهه قبل، به سختی تصور می شد که با گسترش فناوری های حفاری و پمپاژ آب از سفره های آب زیرزمینی (آب خوان ها)، وابستگی حیات بشر به این منابع ارزشمند آب؛ تا به حد امروزه افزایش یابد. این وابستگی نه تنها در کشورهای خشک و کم بارانی مانند ایران، بلکه در کشورهای غنی از بارش و منابع آب های سطحی چون دانمارک نیز غیر قابل چشم پوشی است به نحویکه منبع اصلی تامین آب شرب در این کشورها را شکل می دهد. پوشیده نیست که کیفیت بالا و سلامت (البته تا پیش از مداخله آلاینده بشر)، در دسترس بودن از لحاظ مکان و زمان و سهولت و ارزانی بهره برداری، عامل اصلی رشد برداشت از منابع آب زیرزمینی بوده و همین عامل باعث بروز بحران فراگیر در مدیریت این منابع و افت شدید آبخوان ها در بسیاری از مناطق جهان شده است بطوریکه تنها ظرف نیم قرن گذشته، میزان برداشت سالانه از این منابع نزدیک به ده برابر شده است (این امر در برخی از منابع بین المللی، با عنوان انقلاب خاموش یاد شده است چرا که اثرات و تبعات آن، در کوتاه مدت، خود را نشان نمی دهد اما بسیار گسترده و عمیق است). این شرایط موجب گردیده تا علاوه بر تلاش کشورها برای حفاظت و بهره برداری پایدار از منابع آب زیرزمینی سرزمینی خود، سازمان های بین المللی از جمله یونسکو در قالب برنامه بین المللی هیدرولوژی (IHP) که اکنون فاز هشتم آن در حال اجراست و از طریق برنامه هایی همچون پروژه مدیریت آبخوان های مشترک مرزی (ISARM) به این حوزه توجه و ورود جدی داشته باشند. در ایران نیز، امروزه دیگر کمتر شخصی هست که اخبار نگران کننده وخامت اوضاع منابع آب زیرزمینی ایران را درنیافته باشد و با تبعات آن همچون پایین رفتن سطح سفره های آب زیرزمینی، فرونشست زمین، پیشروی آب شور و کاهش کیفیت آب خوان و ... آشنا نشده باشد. شاید همین آگاهی عمومی و به دنبال آن مطالبه نخبگان موجب گردید تا در دولت تدبیر و امید، دغدغه کارشناسان این بار بر قلم سیاست مداران فائق آمده و طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی در ابعاد وسیع و بطور جدی تعریف و در دستور کار بخش آب کشور قرار گیرد. اگر چه بخش قابل توجهی از ظرفیت آبخوان های کشور شاید کنون از دست رفته باشد و این طرح بویژه اگر با کندی و تعلل پیش برود، نقش نوشداروی پس از مرگ سهراب را خواهد داشت؛ با این حال جلوگیری از مرگ و نابودی کامل سفره های آب زیرزمینی و تلاش در جهت بهبود شرایط، امری واجب و تلاشی مقدس است. تلاشی که در خط مقدم خود نیازمند اطلاع رسانی، آگاهی بخشی و ظرفیت سازی اجتماعی به منظور ایجاد بستر پروژه های عملیاتی-فنی و تضمین موفقیت و تداوم دستاوردهاست. *گروه مهندسی- اجتماعی آبانگاه