پایگاه خبری الف 8 دی 1395 ساعت 12:19 http://alef.ir/vdcauonym49nu61.k5k4.html?429125 -------------------------------------------------- عنوان : زخمی که یک سال باقی می ماند بخش سلامت الف، 8 دی 95 -------------------------------------------------- متن : بیماری سالک یا لیشمانیوزیس یک نوع بیماری پوستی مشترک بین انسان و حیوان از جمله جوندگان است که از طریق گزش پشه خاکی آلوده به نوعی انگل به انسان منتقل می شود. به گزارش تبیان، دکتر نریمان شهبا، متخصص پوست و مو می گوید: «افراد نباید در برابر زخم های ایجاد شده روی پوست بی تفاوت باشند، زیرا می تواند نشانه ای از یک بیماری مهم باشد. زخم های طولانی مدت که روند درمان آنها به کندی صورت می گیرد، باید تحت نظر پزشک متخصص معالجه و نمونه برداری شوند تا علل ایجاد آنها بررسی شود. سالک نوعی بیماری پوستی است که موجب ایجاد لکه و زخم های با ظاهر ناخوشایند در بدن افراد می شود که در برخی مناطق آب و هوایی بیشتر مشاهده می شود. زخم های حاصل از بیماری سالک معمولا به مدت یک سال روی پوست باقی می مانند که روند درمان آن به کندی انجام می شود و در صورت درمان نشدن موجب ایجاد گودی و فرورفتگی در پوست می شود.» سالک چگونه منتقل می شود؟ سالک توسط گزش برخی گونه های پشه خاکی آلوده منتقل می شود. پشه خاکی بسیار کوچک است و اندازه آن حدود یک سوم پشه های معمولی است و به سختی دیده می شود. بیماری سالک دو نوع شهری و روستایی دارد که از نوع زخم، مخزن بیماری و نوع انگل تشخیص این دو امکان پذیر است. زخم سالک روستایی مرطوب و سیکل انتقال آن بین پشه، جونده و انسان است و طول درمان آن کوتاه تر از سالک شهری است. در سالک نوع روستایی، موش های صحرایی مخزن بیماری هستند و پشه خاکی ماده پس از خونخواری از موش صحرایی مبتلا، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می شود.ضایعه سالک به شکل یک زخم بدشکل ممکن است برای بیشتر از یک سال باقی بماند. این موضوع ممکن است اثرات روانی در بیمار حتی پس از بهبودی را به دنبال داشته باشدزخم سالک شهری خشک و چرخه ی انتقال آن به صورت پشه، سگ و انسان بوده و دوره ی بیماری طولانی تر از نوع روستایی است. در سالک نوع شهری مخزن بیماری عمدتا بیماران مبتلا و به طور تصادفی سگ ها هستند. به این ترتیب پشه خاکی ماده پس از خونخواری از اطراف زخم سالک، آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می شود. این بیماری خاص مناطق گرمسیر بوده و در فاصله ماه های اردیبهشت تا آبان، امکان انتقال این بیماری وجود دارد و بیشتر در زمان غروب و اوایل شب این گزش و انتقال بیماری اتفاق می افتد. علائم سالک کدامند؟ پس از چند هفته تا چند ماه از گزش پشه خاکی آلوده، برجستگی کوچک قرمز رنگی ظاهر شده که به تدریج بزرگ و بزرگ تر شده و مرکز آن زخم می شود. تعداد ضایعات معمولا یکی است، اما ممکن است متعدد نیز باشد. در سالک نوع روستایی ترشحات چرکی بر روی زخم وجود دارد و اطراف آن قرمز و برجسته است که به همین دلیل به آن نوع مرطوب گفته می شود. در سالک نوع شهری ضایعه معمولا بدون ترشح و چرک است؛ بنابراین به آن نوع خشک نیز می گویند. احتمال عفونت ثانویه با باکتری ها نیز وجود دارد. ضایعات معمولا بدون درد و خارش است. چرا سالک یک بیماری جدی است؟ ضایعه سالک به شکل یک زخم بدشکل ممکن است برای بیشتر از یک سال باقی بماند. این موضوع ممکن است اثرات روانی در بیمار حتی پس از بهبودی را به دنبال داشته باشد.لازم است محل زخم را روزانه یک یا دو بار با آب و صابون شسته و با بتادین یا پماد اکسیددوزنگ پانسمان کنیددر برخی موارد با تهاجم به پلک و بینی ممکن است موجب ایجاد ضایعه ماندگار در چهره و یا تغییر شکل شدید در بیمار شود. همچنین ایجاد عفونت ثانویه با باکتری ها، ممکن است عوارض شدیدی را ایجاد کند. بیماری سالک چطور مشخص می شود؟ هر گونه زخم بدون درد در نقاط باز بدن که به مدت دو هفته بهبود پیدا نکند، مشکوک به سالک است و برای تشخیص دقیق آن باید آزمایش انجام شود. درمان سالک چگونه است؟ درمان این بیماری با استفاده از آمپول گلوکانتیم و کرایوتراپی (سرما درمانی) انجام می شود. درمان سالک به دو صورت موضعی و عضلانی انجام می شود. درمان موضعی بصورت تزریق دارو به اطراف زخم هفته ای یکبار و یخ زدن آن توسط مواد خاص (کرایو) دو هفته یکبار (حداکثر 12 هفته) انجام می شود. درمان عضلانی نیز به صورت تزریق روزانه دارو به مدت 14 روز (در نوع روستایی) و 21 روز (در نوع شهری) است. پانسمان ضایعه سالکی در کنترل بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. پانسمان ضایعه ضمن پیشگیری از عوارض عفونی، باعث جلوگیری از آلوده شدن پشه خاکی و قطع زنجیره انتقال می شود. بنابراین لازم است محل زخم را روزانه یک یا دو بار با آب و صابون شسته و با بتادین یا پماد اکسیددوزنگ پانسمان کنید. آیا پیشگیری از ابتلا به سالک ممکن است؟ با رعایت موارد ذیل می توان احتمال ابتلا به سالک را بسیار کاهش داد و یا اصلا به آن مبتلا نشد: - در مناطقی که این بیماری وجود دارد، حتی الامکان هنگام غروب آفتاب و شب از خانه خارج نشوید، چرا که در این زمان پشه خاکی حداکثر فعالیت را دارد.در جمع آوری و دفع مناسب زباله، نخاله های ساختمانی و تسطیح مخروبه ها که مکان های مناسبی برای تکثیر پشه خاکی هستند، دقت کنید- روی پنجره ها توری مناسب نصب و پشت درها پرده مناسب آویزان کنید تا امکان ورود پشه خاکی به داخل خانه به حداقل برسد. - هنگام غروب آفتاب و در طول شب از پشه بند آغشته به حشره کش استفاده کنید. - برای از بین بردن پشه ها در داخل اتاق ها ، از اسپری حشره کش استفاده کنید. - قدرت پرواز پشه سالک حدود نیم متر است و موقع خوابیدن می توان از تختخواب با ارتفاع بیشتر از نیم متر استفاده کرد. - در صورت بروز سالک درمان خود را جدی بگیرید، چرا که در نوع شهری امکان انتقال بیماری به افراد سالم وجود دارد. - خانه خود را با فاصله مناسب از اصطبل دام ها بسازید. - در جمع آوری و دفع مناسب زباله، نخاله های ساختمانی و تسطیح مخروبه ها که مکان های مناسبی برای تکثیر پشه خاکی هستند، دقت کنید و با مسئولان مربوطه همکاری کنید. - جهت معدوم کردن جوندگان در نوع روستایی، با مسوولان ذیربط همکاری کنید. - در کنترل بیماری در سگ ها و نگهداری بهداشتی سگ ها در نوع شهری، با مسئولان همکاری کنید.پس به طور کلی می توان گفت برای پیشگیری از بیماری سالک باید نسبت به بهسازی محیط و از میان بردن استراحت گاه و تکثیر پشه ها، پرهیز از انباشتن زباله ها و نخاله های ساختمانی در اطراف محل زندگی، پرهیز از رها کردن فاضلاب در معابر، اتلاف سگ های ولگرد، نصب توری فلزی بر روی پنجره ها و استفاده از پشه بند آغشته به حشره کش در زمان خواب اقدام کرد.